Çanakkale Türküsü hikayesi tahmin edebileceğiniz gibi Çanakkale Savaşına dayanmaktadır. Türkünün asıl kaynağı ise o yıllarda 11 yaşında olan Seyfullah Nutku’nun annesine yazmış olduğu mektuptur. Seyfullah’ın yazmış olduğu mektupta geçen “Çanakkale içinde aynalı çarşı, anne ben gidiyorum düşmana karşı” cümlesi aslında türkünün bilinenin aksine savaştan sonra değil savaş öncesinde yazıldığının bir kanıtıdır. Ancak savaşın sonra ermesinden sonra Türkçeye çevrilerek türkü haline getirildiği de bir gerçektir. Türkünün kaynağı Seyfullah Nutku’nun yazmış olduğu mektup olması nedeniyle Çanakkale Türküsü Hikayesi hakkında bilgi vermeden önce kısaca Seyfullah Nutku’yu tanıyarak başlayalım…
Seyfullah Nutku Kimdir?
Seyfullah Nutku 1903 tarihinde doğmuş, o dönemlerde “Çanakkale Sultanisi” olarak bilinen okulda lise birinci sınıf öğrencisidir. 1980 yılında hayata gözlerini yuman araştırmacı yazar Emrullah Nutku’nun da kardeşidir. Çanakkale Savaşının sinyallerinin verilmeye başlamış olduğu günlerde Seyfullah Nutku’nun annesine yazmış olduğu mektupta özetle; İşgal altında olan ülkenin durumu ve askerlerin savaşa hazırlıkları anlatılmaktadır.
Çanakkale Türküsü hikayesi her ne kadar Seyfullah Nutku’nun yazmış olduğu mektuba dayanmakta ise de; sözlerinin daha önce yazılmış olduğu ancak türkü amacı tekrar kaleme alındığında ise kısmen değişikliklere uğradığı düşünülmektedir.
İşte Seyfullah Nutku’nun annesine yazmış olduğu mektubun Türkçeye çevrilmiş hali…
Seyfullah Nutku’nun annesine yazmış olduğu mektubun orijinal hali;
Çanakkale Türküsü Hikayesi
Çanakkale Türküsü hikayesi konusunda araştırma yapan bir çok kişi öncelikle günümüzde oldukça yabancı olduğumuz bir edebiyat akımı ile tanışmaktadırlar. Bu gün büyük ölçüde bu görüşten uzaklaşmış eserler üretilmekte ise de; O dönemlerde “Edebiyat; Dünyaya tutulmuş bir aynadır.” Sözünün tam olarak hakkını verecek eserler üretilmekteydi. Günümüzde türkü olarak literatürde yer alan Çanakkale Türküsü de bu eserlerden sadece birisidir.
İnsanın yazıyla dolayısıyla edebiyatla ilk tanışmalarından bu güne yaşamış oldukları toplumun ortak değerlerini ve ortak duygularını edebiyata ve daha çok şiire yansıtmaları geleneği ağır basmaktadır. İşte Çanakkale Türküsü de bu amaçla yazılmış bir edebi eserdir. Birçok edebiyatçı tarafından benimsenen ortak görüşe göre; Çanakkale Türküsü ilk olarak türkü değil, şiir olarak kaleme alınmıştır. Bu durum da Çanakkale Türküsü hikayesinin daha çok “harp edebiyatına” dayandığını bizlere göstermektedir.
Daha önce de belirttiğimiz gibi ve Seyfullah Nutku’nun yazmış olduğu mektuptan da anlaşılacağı üzere; Çanakkale Türküsüne ilham olan edebi eser; Savaştan daha önce kaleme alınmıştır. Niteliği ve yazılma amaca dikkate alındığında Çanakkale Türküsünün bir çeşit ağıt olduğu tahmin edilmektedir. O dönemlerde yaşanan savaşların en önemli ve kritik noktalarında Çanakkale bulunmaktaydı. Bu nedenle benzer şekilde Çanakkale konulu yazılmış onlarca ağıt bulunmaktadır.
Çanakkale Türküsü Hangi Yöreye Ait?
Yukarıda da belirtildiği gibi o dönemlerde Çanakkale üzerine yazılmış birçok edebi eser bulunmaktadır. Bu edebi eserlerin birçoğu da başka yörelere aittir. Çanakkale Türküsü de Kastamonu yöresi ait bir türküdür.
Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı Türkü Mü?
Günümüzde birçok usta ses tarafından türkü olarak söylenmekte ise de; Yapılan araştırmalar Çanakkale Türküsünün asıl metninin bir şiir olduğu yönündedir. Daha doğrusu o dönemlerde oldukça sık rastlanan “ağıt” tarsında bir edebi eserdir.
Çanakkale Türküsü Kim Tarafından Yazılmıştır?
Çanakkale Türküsü hikayesi konusunda en sık merak uyandıran konuların başında da türkünün kim tarafından yazılmış olduğudur. Her ne kadar Seyfullah Nutku’nun yazmış olduğu mektuptan esinlenilerek türkü olarak bestesi yapmış ise de asıl sözlerinin yer aldığı edebi eserin hangi yıllarda ve kim tarafından yazıldığın bilinmemektedir. Ancak türkü olarak ilk kez notalarının 1923 yılında Muzaffer Sarısözen tarafından hazırlandığı bilinmektedir. Muzaffer Sarısözen’in notalarını yazmış olduğu son halinin kaynağı ise Kastamonulu İlhan Ozanoğlu’dur.
Çanakkale Türküsü Sözleri
Çanakkale içinde aynalı çarşı
Ana ben gidiyom düşmana karşı off gençliğim eyvah…
Çanakkale içinde bir uzun selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli off gençliğim eyvah…
Çanakkale içinde bir kırık testi
Analar babalar ümidi kesti off gençliğim eyvah…
Çanakkale üstünü duman bürüdü
On üçüncü fırka harbe yürüdü off gençliğim eyvah…
Çanakkale ilinde toplar kuruldu
Vay bizim uşaklar orda vuruldu off gençliğim eyvah…
Çanakkale köprüsü dardır geçilmez
Al kan olmuş suları bir tas içilmez off gençliğim eyvah…
Çanakkale’den çıktım yan basa basa
Ciğerlerim çürüdü kan kusa kusa off gençliğim eyvah…
Çanakkale’den çıktım başım selamet
Anafarta’ya varmadan koptu kıyamet off gençliğim eyvah…
Çanakkale içinde vurdular beni
Ölmeden mezara koydular beni off gençliğim eyvah…
Çanakkale içinde sıra söğütler
Altında yatıyor aslan yiğitler off gençliğim eyvah…
Çanakkale Türküsü Hikayesi Neden Önemlidir?
Türkünün asıl kaynağı olan yukarıda yazılı mısralardan da anlaşıldığı gibi sözleri içerisinde birçok duyguyu barındırmaktadır. Özlem, kahramanlık, zaman zaman da ümitsizlik gibi… Ancak Çanakkale Türküsü hikayesi daha çok kahramanlık üzerine yoğunlaşmıştır.
